Rok 2019 rokiem Marka Edelmana. Co się wydarzy w ramach obchodów?

Marek Edelman urodził się w 1919 r. w Homlu, zmarł w 2009 r. w Warszawie. Przez większość życia był związany z Łodzią, do której przeprowadził się w 1946 roku. Był działaczem społecznym i politycznym, powstańcem, opozycjonistą oraz wybitnym lekarzem kardiologiem, prekursorem operacji serca ratujących życie ludziom umierającym na zawał. - Wciąż pozostaje w pamięci pacjentów, przyjaciół i bardzo wielu Polaków jako wspaniały przykład człowieka, który całe swoje życie poświęcał ratowaniu ludzkiego życia i godności, zarówno w czasie wojny, jak i pokoju – mówi wiceprezydent Łodzi, Krzysztof Piątkowski. - Jego patriotyzm i oddanie  ojczyźnie, której wolności, niezależności i dobrego imienia zawsze bronił, choć współrodakom nie szczędził nieraz gorzkich słów, dla wielu są nadal wzorem obywatelskiej odpowiedzialności. 

Centrum Dialogu w Łodzi, któremu patronuje ten wielki łodzianin, planuje na 2019 rok szereg wydarzeń poświęconych jego życiu i działalności, w tym przekrojową wystawę „Marek Edelman – człowiek stulecia”. Będzie to opowieść o bohaterze mimo woli, człowieku, który bohaterem nie chciał być, ale zmusiła go do tego historia, który za życia dowiedział się wszystkiego o śmierci i dlatego miał świadomość, jak cenne jest życie i zawsze podejmował o nie walkę.  Ekspozycja przybliży nie tylko postać samego Marka Edelmana, ale także - poprzez jego losu - ostatnie 100 lat historii Polski. - Tytuł wystawy jest nieprzypadkowy i wyjątkowo stosowny – dodaje Piątkowski – bo w życiu Marka Edelmana jak w soczewce skupia się tragizm ostatniego stulecia dziejów całego naszego kraju.

Pieczę kuratorską nad wystawą obejmie Marta Skłodowska - historyk sztuki, kuratorka, absolwentka Uniwersytetu Łódzkiego i Universität Bonn, stypendystka Fundacji R. Boscha. Swoje projekty realizowała m.in. w Muzeum Sztuki w Łodzi, Westfälischer Kunstverein w Münster, Collegium Hungaricum w Berlinie, Atlasie Sztuki.

Drugą propozycją Centrum Dialogu jest powieść graficzna „Edelman”. -  Publikacja ukaże niezwykłe życie Polaka, Żyda, lekarza, powstańca, opozycjonisty, człowieka, który zawsze starał się przeciwstawiać złu i stawać po stronie słabszych, a jej komiksowa forma ułatwi dotarcie do młodych czytelników – zapowiada Joanna Podolska, dyrektor Centrum. Powieść uzyskała dofinansowanie w konkursie grantowym „Literatura” Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, a jej autorami są doświadczeni i cenieni twórcy komiksów: Michał Arkusiński – rysownik oraz scenarzyści Maciej Cholewiński i Piotr Kasiński. którzy wykorzystają  oryginalne fotografie,  by jak najdokładniej opowiedzieć losy Marka Edelmana.

Również spektakl ”Światy Marka Edelmana”  w  reżyserii Kariny Góry z Teatru Trzcina z Tomaszowa Mazowieckiego, przygotowany w roku poprzedzającym 100-lecie urodzin Marka Edelmana, opowie historię człowieka, dla którego zawsze najważniejsze było nieodwracanie głowy od zła. Oparty na ruchu aktorów, grze światła i dźwięku, będzie metaforyczną opowieścią, bazującą na biografii Marka Edelmana i jego żony, Aliny Margolis-Edelman, a zarazem uniwersalną historią o miłości, wojnie, walce o życie swoje i innych. Przedstawienie, w którym zagrają młodzi aktorzy – studenci Szkoły Filmowej w Łodzi, skierowane będzie zarówno do młodzieży, jak i do widzów dorosłych i pokazywane wielokrotnie przez cały rok 2019 na terenie Łodzi i poza nią.

Nadto w 2019 roku na ścianie przyległej do Szpitala im. M. Pirogowa w Łodzi, w którym Marek Edelman przepracował wiele lat jako lekarz kardiolog, pojawi się wielkoformatowy mural, przedstawiający jego postać autorstwa Damiana Terleckiego, aktywnie działającego w obszarze street artu, przede wszystkim w Berlinie.

Poza tym odbędzie się przegląd filmów, który otworzy pokaz przedpremierowy filmu Jolanty Dylewskiej - operatorki filmowej, reżyserki, pedagoga i scenarzystki filmów dokumentalnych - "Kronika miłości w getcie warszawskim według Marka Edelmana". Jest to oczekiwana premiera, która będzie jak dotąd najbardziej kompleksowym dokumentem poświęconym Edelmanowi. Składać się będą na niego liczne wywiady 
i materiały archiwalne, a projekcję uświetnią autorka filmu oraz Paula Sawicka, przyjaciółka M. Edelmana. W programie przeglądu znajdą się także dwa inne filmy: "Kronika powstania w getcie warszawskim według Marka Edelmana" z 1993 roku, także w reżyserii Jolanty Dylewskiej i "Marek Edelman: Życie. Po prostu", scen. Witold Bereś, Krzysztof Burnetko, Artur Więcek, reż. Artur Więcek, 2008.

Zaplanowano także wyjątkowy koncert Bund Band Trio Wojtka Mazolewskiego – Pieśni Bundu (Masa 1943. W hołdzie bohaterom getta) - żydowski projekt muzyczny gdańskiego basisty, frontmana zespołów Pink Freud i Wojtek Mazolewski Trio, na który złożą się Inspirowane pieśniami Bundu i pieśniami powstańczymi warszawskiego getta jazzowe improwizacje.

Oprócz tego Centrum Dialogu przygotowało także całoroczną ofertę edukacyjną obejmującą lekcje, warsztaty i gry miejskie. Poprzez różne formy pracy z młodzieżą przybliżona zostanie im postać Marka Edelmana, a także historia II wojny światowej. W te działania włączy się także Muzeum Miasta Łodzi, które zaprasza łodzian do gabinetu Marka Edelmana, na zajęcia edukacyjne oraz Dni Marka Edelmana organizowane przez tę instytucję co roku, bo, jak podkreśla dyrektor muzeum, Barbara Kurowska, Marek Edelman to postać o której warto mówić i ją przypominać zawsze, niezależnie od jubileuszy, obchodów i rocznic.